1. Deneme, edebiyatın en zor dallarından biri. Çünkü günümüzde yazılmış en uysal deneme bile özünde bir karşı çıkma tohumu taşıyor. İkinci güçlük, sesin tınısını bulmak. Azarlayıcı bir tınıyla mı sesleneceksiniz okura, kendi eşitiniz olarak mı? Denemeden başka ürün vermemişseniz işinize bir güçlük daha katılır. Okur, tanımadığı, kişisel değerlerinin neler olduğunu bilmediği biriyle karşı karşıyadır çünkü. Sırma Koksal, "Okumanın Halleri" adlı yapıtında, deneme'ye özgü bu pürüzlerin altından başarıyla kalkıyor. Daha ilk sayfalardan, Türkçenin kıvraklıklarını algılamış bir yazarla karşılaşıyorsunuz. Onun yazılarında adlarını verdiği, alıntılar yaptığı kitaplar ve yazarlar, okuru kültür açısından sindirmeye yönelik baskı öğeleri değil. Ufak ayrıntılardan örülmüş bu yazılar, deneme yoluyla bir özyaşam yazılabildiğinin de önemli bir örneği.
Bu parça, hangi tür bir yazıdan alınmış olabilir?
A) Fıkra B) Sohbet
C) Makale D) Deneme
E) Eleştiri
2. Seyircide "acıma ve korku" duyguları uyandıran, ruhu tutkulardan temizlemek amacıyla yazılan ve kendine özgü sıkı kuralları olan tiyatro türüdür, ilk örnekleri eski Yunan edebiyatında görülmüştür. Konu, mitolojiden ve tarihten alınır. Oyun, bir bütün halinde aralıksız oynanır.
Bu parçada sözü edilen tiyatro türü aşağıdakilerden hangisidir?
A) Dram B) Komedya
C) Tragedya D) Feeri
E) Ortaoyunu
3. Gazetemdeki köşemde her gün yazıyorum. Herkes benim köşemin adını bilir. Okuyuculara bazı günlük sorunlar hakkındaki düşüncelerimi belirtirim.Yazdıklarımı herkes anlasın diye basit bir dille, ayrıntıya girmeden veririm. Kısa, yoğundur anlattıklarım; yazdıklarımın doğruluğunu kanıtlamak gibi bir derdim yoktur benim.
Böyle konuşan birinin aşağıdaki türlerden hangisinde yazdığı söylenebilir?
A) Fıkra B) Deneme
C) Makale D) Günlük
E) Eleştiri
4. (I) Olay öyküsünde yazar, okuyucuyu "çarpıcı bir olay" anlatarak öyküye bağlamaya çalışır. (II) Öykücü; giriş, gelişme ve sonuç bölümleri içinde olayı aktarır. (III) Böylece önce gerilimi artırır, sonra düşürür. (IV) Bu öykü türünün dünya edebiyatındaki öncüsü, Rus yazar A. Çehov'dur. (V) Bizim edebiyatımızda ise Ö. Seyfettin, Hüseyin Rahmi, Sabahattin Ali gibi yazarlar olay öyküsünün başarılı örneklerini vermişlerdir.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde bir bilgi yanlışı yapılmıştır?
A)V. B)IV. C) İli. D) II. E) I.
5. Aşağıdakilerden hangisi trajedinin özelliklerinden değildir?
A) Konular, tarih ve mitolojiden alınır.
B) Seyircide acıma ve korku gibi duyguları uyandırır.
C) Nazım ve nesir karışık yazılır.
D) Beş perdeliktir ve üç birlik kuralına uyulur.
E) Üslupta kaba sayılacak sözlere yer verilmez.
6. Tahsildar da çıkmış köyleri gezer
Elinde kamçısı fakiri ezer.
Yorganı, döşeği mezatta gezer
Hasırdan serilir çulumuz bizim.
Bu dörtlük aşağıdaki şiir türlerinden hangisini örneklendirir?
A) Dramatik şiir B) Lirik şiir
C) Epik şiir D) Pastoral şiir
E) Satirik şiir
7. Dün, Rize halkı yine bir felaketle karşı karşıya kaldı. Üç gün aralıksız yağan yağmur neticesinde şehrin sularını denize taşıyan dereler taştı. Çamur deryasına dönen şehirde yaşam felç oldu. Buna toprak kayması da eklenince yamaç köyleri zor anlar yaşadı. Bütün bu olumsuzlukları doğal koşullara bağla-mayıp plansız yerleşim ve altyapı eksikliği konularında özeleştiri yapmak uygun bir davranış olur.
Bu parça, aşağıdaki yazı türlerinden hangisini örneklemektedir?
A) Deneme B) Makale
C) Fıkra D) Eleştiri
E) Röportaj
8. — Acıklı ve gülünç olaylar bir arada işlene-
bilir.
— Kişiler, halk arasındaki her tabakadan seçilebilir.
— Perde sayısı, yazarın isteğine bağlıdır.
— Üç birlik kuralı aranmaz.
Yukarıda özellikleri verilen tiyatro türü aşağıdakilerden hangisidir?
A) Dram B) Komedya
C) Tragedya D) Melodram
E) Feeri
9. Aşağıdakilerden hangisi "fabl" için söylenemez?
A) Didaktik (öğretici) şiir özelliği taşır.
B) İnsanlara ders verme amacıyla yazılır.
C) Kahramanları bitkiler, hayvanlar olmasına rağmen asıl anlatılan insandır.
D) Söz sanatlarına dayalı bir anlatımı vardır.
E) Dünya edebiyatında en güzel örneklerini Moliere vermiştir.
10. Artık bir gazete için değil, kendim için yazıyorum. Hem de konu, üslûp sıkıntısı çekmeden. Aklıma ne gelirse, içime doğduğunca yazıyorum. Yazdıklarımın bazıları sanatla edebiyatla İlgili dergilerde yayımlanıyor.
Böyle konuşan bir sanatçının hangi türde yazdığı söylenebilir?
A) Makale B) Günlük C) Anı
D) Deneme E) Öykü
11. (I) Masallarda anlatılan olaylar herhangi bir atlas ya da haritada bulabileceğimiz bir yerde geçmez. (II) Yer gibi zaman öğesi de belirsizdir. (İN) Anlatım alabildiğine yoğundur. (IV) Masallarda düşsellik nasıl belirleyici bir özellikse dil ve anlatım da masalı diğer anlatım türlerinden ayırır. (V) Ulusal ve dinsel motifler de masallarda en geniş biçimde kullanılır.
Bu parçadaki cümlelerin hangisinde masala ilişkin bir bilgi yanlışı vardır?
A)V. B)IV. C) III. D) II. E) i.
12. Aşağıdakilerden hangisi klasik tragedyanın özelliklerinden biri değildir?
A) Oyun, baştan sona ciddi bir hava içinde geçer.
B) Erdeme ve ahlaka çok değer verilir.
C) Seyircide acıma ve korku duyguları uyandırılarak ruhu kötülüklerden kurtarma amaçlanır.
D) Toplumsal bozukluklar ele alınarak seyirci ve toplum doğru yola çekilmeye çalışılır.
E) Kişiler doğaüstü varlıklardan ve yüksek tabakadan seçilir.
13. Aşağıdakilerden hangisi romantik dramın bir özelliği değildir?
A) Hem nazımla hem nesirle yazılabilir.
B) Her kesimden insan dramda yer alabilir.
C) Acı veren olaylar sahnede gösterilebilir.
D) Üç birlik kuralına uyulur.
E) Hem acıklı hem gülünç olaylar bir arada bulunur.
14. Kemaliye'den sonra Elazığ - Harput yolları... Harput Kalesi'nden şehre bakış, Hazar Gö-lü'ne. Ve gündoğumunu izlemek üzere Nemrut yolculuğu... Tüm gece yol alıp, sabaha karşı 03 civarı Nemrut'a tırmanma, 2150 metre yükseklikte, sabahın kör saatlerinde yüzlerce İnsan gündoğumunu bekliyor, battaniyelere sarınmış olarak. Güneş ortalığı ay-dınlatsa da dağların arkasından 5.20 civarı gösteriyor yüzünü... Sonra herkes 2000 yıl önce yapılmış dağın tepesindeki heykellere dönüyor, fotoğraf çektirmeye... Kommagene Kralı'nın ölümsüzlük isteğine. Kendisinin ve tanrıların heykellerini yaptırıyor 9 -10 m yükseklikte. Doğu ve batı sentezi İsteyen Antl-ochos'un yaptırdığı suni bir tepenin doğu ve batı tarafına yaptırdığı muhteşem heykeller. Tahtlarına oturmuş tanrılar.. Ne yazık ki sağlam değiller, başları kopmuş ve önlerine düşmüş. Yine de muhteşem... Bu parça, hangi tür bir yazıdan alınmış olabilir?
A) Gezi B) Fıkra C) Makale D) Deneme E) Eleştiri
15. Geceleyin bir ses böler uykumu
İçim ürpermeyle dolar: - Nerdesln
Arıyorum yıllar var ki ben onu
Aşıkıyım beni çağıran bu sesin
Yukarıdaki dörtlük konusu bakımından aşağıdaki şiir türlerinden hangisini örneklendirir?
A) Lirik şiir B) Didaktik şiir
C) Pastoral şiir D) Epik şiir E) Satirik şiir
16. Düşünce, sanat ve edebiyat yapıtlarını açıklama, çözümleme ve değerlendirmeye yönelik bir yazı türüdür. Sanatçının veya düşün adamının yaratısından daha iyi anlaşılmasını, kavranmasını sağlar. Türün bu İşlevini yerine getirmesi, yazarın ele aldığı yapıta bağlı kalmasına, ona Önyargılarla yaklaşmamasına, açıklama, çözümleme ve değerlendirme yolunda sürekli çaba göstermesine bağlıdır.
Bu parçada sözü edilen edebiyat türü aşağıdakilerden hangisidir?
A) Fıkra B) Makale
C) Deneme D) Günlük
E) Eleştiri
17. Aşağıdakilerin hangisinde yapay destanlar bir arada verilmiştir?
A) Miada, Aeneis, Oğuz Kağan
B) Şehname, Kurtarılmış Kudüs, Kalevala
C) Kaybolmuş Cennet, Cid, İlahi Komedya
D) Beowulf, Nibelungenlied, Üç Şehitler Destanı
E) Kurtarılmış Kudüs, İlahi Komedya, Üç Şehitler Destanı
18. Bir kuş ötecek şimdi.., Havada bir durgunluk, Mermeriyle konuşan açık kalmış bir musluk, Beyaz çiçeklerini tek tük düşüren kiraz. Bahar pınarlarından içime damlayan su, Bembeyaz çiçeklerin ıslak, temiz kokusu. Kış bitti... Uzaklarda ilk ümitler gibi yaz.
Bu dizelerde aşağıdaki şiir türlerinden hangisine özgü nitelikler ağır basmaktadır?
A) Lirik B) Pastoral
C) Epik D) Didaktik
E) Dramatik
19. Aşağıda yazarları belirtilen yapıtlardan hangisi gezi türünde yazılmamıştır?
A) Ankara- Yakup Kadri Karaosmanoğlu
B) Hac Yolunda- Cenap Şehabettln
C) Frankfurt Seyahatnamesi- Ahmet Haşlrn
D) Tuna Kıyıları- Fal Ih Rıfkı Atay
E) Anadolu Notları- Reşat Nuri Güntekin
20. Türk edebiyatı, bu türle Tanzimat'tan sonra tanıştı. İlk örnekler genellikle tercümeydi. Bizim sanatçılarımızın yazdığı ilk örneklere bakılınca bu türün basit, sıradan prototipleri gibi görünür. Namık Kemal İntibahla ilk edebi örneğini verdi bu türün. Halit Ziya ise Servet-! Fünun döneminde bu türün daha yetkin örneklerini ortaya koymuştur.
Yukarıdaki sözü edilen edebi tür aşağıdakilerden hangisidir?
A) Öykü B) Deneme C) Makale
D) Tiyatro E) Roman
Cevap anahtarı : 1)E 2)C 3)A 4)B 5)C 6)E 7)C 8)A 9)E 10)D 11)A 12)D 13)D 14)A 15)A 16)E 17)E 18)B 19)A 20)E
